از دورهمی تا تیم: ورکشاپ کارتیمی با چارچوب 5*5

هنری فورد: «با هم بودن یک شروع است، با هم ماندن پیشرفت است و با هم کار کردن موفقیت است».

اینکه چند نفر دور هم گرد بیایند، نمی شود یک تیم. می شود: دورهمی!
حالا ببینیم چقدر در سازمان ها تیم داریم؟ یا دورهمی!

ساختن یک تیم کارکردی، کاری بسیار دشوار و گاهی پیچیده است!
در ورکشاپ کارتیمی با چارچوب 5*5 ابتدا 5 ویژگی کارتیمی را می شناسیم، که همان پنج دشمن کارتیمی است. سپس 5 مرحله حیات تیم ها را بررسی و مرور می کنیم. در ادامه هر یک از این ابعاد چارچوب 5*5 را کمی تشریح می کنیم:

پنج دشمن کار تیمی مفهومی است که پاتریک لنچیونی در کتاب The Five Dysfunctions of a Team معرفی کرده است. این مدل توضیح می‌دهد که چه عواملی می‌توانند مانع همکاری مؤثر در تیم‌ها شوند و چگونه می‌توان بر این موانع غلبه کرد.

1. نبود اعتماد (Absence of Trust)
اگر اعضای تیم به یکدیگر اعتماد نداشته باشند، از نشان دادن آسیب‌پذیری‌های خود پرهیز می‌کنند. این یعنی نمی‌پذیرند که اشتباه کرده‌اند، چیزی را نمی‌دانند یا به کمک نیاز دارند. چنین فضایی باعث کاهش تعاملات صادقانه و افزایش پنهان‌کاری می‌شود.
✅ راه‌حل: ایجاد فضایی امن برای ابراز ضعف‌ها و اشتباهات، برگزاری جلسات تیم‌سازی و تشویق به شفافیت.

2. ترس از تعارض (Fear of Conflict)
اگر در تیمی اعتماد وجود نداشته باشد، اعضا از بیان دیدگاه‌های مخالف خودداری می‌کنند تا از تعارض جلوگیری کنند. این موضوع منجر به تصمیم‌گیری‌های سطحی و نبود نوآوری می‌شود.
✅ راه‌حل: ترویج بحث‌های سازنده، ایجاد فرهنگ پذیرش انتقاد و تشویق به گفت‌وگوهای صریح اما محترمانه.

3. نبود تعهد (Lack of Commitment)
وقتی اعضای تیم در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌ها شرکت نمی‌کنند، نسبت به تصمیمات تیم متعهد نخواهند بود. این عدم تعهد باعث سردرگمی، کاهش انگیزه و کاهش بهره‌وری می‌شود.
✅ راه‌حل: ایجاد وضوح در تصمیمات، مشارکت دادن همه اعضا در فرایند تصمیم‌گیری و مشخص کردن انتظارات.

4. پرهیز از مسئولیت‌پذیری (Avoidance of Accountability)
در تیمی که تعهد کافی وجود ندارد، اعضا یکدیگر را مسئول انجام کارها نمی‌دانند. این موضوع باعث کاهش کیفیت کار و افت عملکرد تیمی می‌شود.
✅ راه‌حل: تعیین استانداردهای مشخص، ارائه بازخورد منظم و ایجاد فرهنگ پاسخ‌گویی.

5. بی‌توجهی به نتایج (Inattention to Results)
وقتی افراد بیشتر به منافع شخصی خود توجه کنند تا موفقیت تیم، اهداف تیمی محقق نمی‌شوند. ممکن است برخی به‌دنبال دیده شدن خود باشند، نه رشد تیم.
✅ راه‌حل: تعریف شاخص‌های عملکردی واضح، پاداش دادن به موفقیت‌های تیمی و تمرکز بر اهداف مشترک.

این پنج دشمن می‌توانند به تدریج یک تیم را تضعیف کنند، اما با آگاهی و اقدام درست، می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد و تیمی منسجم و موفق ساخت.

حالا که با پنج دشمن کارتیمی آشنا شدیم، متوجه می شویم که کارتیمی چه ویژگی هایی باید داشته باشد.
در ادامه مراحل حیات کارتیمی را با مدل 5 مرحله ای بروس تاکمن بررسی می کنیم:

مدل بروس تاکمن (Tuckman’s Stages of Group Development) یکی از شناخته‌شده‌ترین مدل‌ها برای توصیف مراحل تکامل یک تیم است. این مدل نشان می‌دهد که تیم‌ها چگونه شکل می‌گیرند، رشد می‌کنند و به بهره‌وری می‌رسند. تاکمن ابتدا چهار مرحله را معرفی کرد و بعدها مرحله پنجم را نیز اضافه کرد.

1. تشکیل (Forming) – مرحله آشنایی و شروع
? در این مرحله، اعضای تیم تازه با یکدیگر آشنا شده‌اند. آن‌ها سعی می‌کنند نقش‌های خود را پیدا کنند و هنوز اعتماد و هماهنگی کاملی ندارند.
? معمولاً افراد محتاط هستند، سؤالاتی درباره هدف تیم دارند و منتظرند ببینند که دیگران چگونه رفتار می‌کنند.

✅ نکته مدیریتی: باید اهداف، انتظارات و نقش‌ها را به وضوح تعریف کرد و فضایی برای آشنایی ایجاد نمود.

2. طوفان (Storming) – مرحله تعارض و چالش
? بعد از مدتی، اختلافات و رقابت‌ها پدیدار می‌شود. اعضا سعی می‌کنند جایگاه خود را تثبیت کنند و ممکن است بر سر تصمیمات یا روش‌های کار اختلاف داشته باشند.
? برخی از تیم‌ها در این مرحله گیر می‌افتند و دچار تنش و افت عملکرد می‌شوند.

✅ نکته مدیریتی: باید به افراد کمک کرد تا یاد بگیرند چگونه اختلافات را به‌طور سازنده حل کنند و فرهنگ گفت‌وگوی سالم را ترویج داد.

3. نورمینگ (Norming) – مرحله انسجام و هماهنگی
? بعد از عبور از تنش‌ها، تیم به آرامش نسبی می‌رسد. اعضا نقش‌های خود را پذیرفته‌اند و تعاملات بهتری دارند.
? همکاری، همدلی و توجه به اهداف تیم افزایش می‌یابد.

✅ نکته مدیریتی: باید روحیه همکاری را تقویت کرد، بازخوردهای مثبت داد و فرهنگ اعتماد و تعامل را حفظ کرد.

4. عملکرد (Performing) – مرحله بهره‌وری و رشد
? تیم در این مرحله به بالاترین سطح کارایی خود می‌رسد. اعضا با هماهنگی کار می‌کنند، مسئولیت‌ها را به‌خوبی می‌پذیرند و نتایج قابل‌توجهی خلق می‌کنند.
? تیم مستقل و خودگردان می‌شود و نیاز کمتری به نظارت مستقیم دارد.

✅ نکته مدیریتی: باید انگیزه‌ها را حفظ کرد، چالش‌های جدید ایجاد کرد و فرهنگ بهبود مستمر را ترویج داد.

5. اختتام (Adjourning) – مرحله پایان و انحلال (اضافه شده بعداً)
? این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که مأموریت تیم به پایان رسیده یا اعضا از هم جدا می‌شوند.
? می‌تواند با احساس رضایت از دستاوردها یا در برخی موارد با حس از دست دادن همراه باشد.

✅ نکته مدیریتی: باید از تیم قدردانی کرد، موفقیت‌ها را جشن گرفت و به افراد کمک کرد تا برای پروژه‌های آینده آماده شوند.

? جمع‌بندی:
? همه تیم‌ها لزوماً این مراحل را پشت سر نمی‌گذارند، اما آگاهی از این مدل به مدیران و اعضای تیم کمک می‌کند تا چالش‌ها را بهتر مدیریت کنند.
? با راهبری درست، می‌توان تیم را از مرحله "طوفان" عبور داد و آن را به سطح عملکرد بالا رساند.

ورکشاپ کارتیمی با چارچوب 5*5 بطور اختصاصی برای سازمان و نیاز آموزشی شما طراحی و اجرا خواهد شد.
جهت هماهنگی گفتگویی دوستانه با کارشناسان آرسا در ارتباط باشید.